Spelbeschrijving

Yspahan

Introductie: De grootvizier is in de stad Yspahan aangekomen en de hele stad is in rep en roer.
Zijn aanwezigheid is de voorbode van de komst van de Sjah in eigen persoon en dat betekent drie dingen te weten; handel, handel en handel.

Het spel start drie weken voor de komst van de Sjah. Elke spelbeurt is een dag en om dit goed bij te kunnen houden is er een dagen- en weken-tabel op het spelbord aangegeven.
Na het einde van elke week wordt de balans opgemaakt en wordt de omzet van die week verwerkt op een scorespoor.

Voorbereiding: Iedere speler start met een voorraad aan blokjes (goederen) en twee goud. Verder heeft iedere speler een overzichtskaart van 6 speciale gebouwen die men kan bouwen en die de speler vervolgens voordelen geven gedurende de rest van het spel. Het bouwen wordt gefinancierd door middel van goud en/of kamelen.

het spelbord

Op het grote speelbord zien we 4 wijken afgebeeld met diverse bazaars, afwijkend van kleur en van verschillende grote. Elke wijk heeft een ander symbool te weten een zak, kist, ton of pot. De vier wijken worden gescheiden door een weg waarover de grootvizier zich kan bewegen.

Naast het eigenlijke speelbod liggen nog het dobbelsteenbord en het karavaanbord. De voorraad kamelen, goud en speelkaarten liggen binnen handbereik.

Een spelbeurt: De spelbeurt bestaat uit het gooien van de dobbelstenen en het uitvoeren van de daaraan gekoppelde acties gevolgd door het mogelijk bouwen van speciale gebouwen. Het spelen van kaarten kan op elk gewenst moment in de eigen beurt.

De startspeler mag een hand vol witte dobbelstenen gooien en deze vervolgens op het dobbelsteenbord plaatsen. Hierbij gaan de laagst gegooide ogen op het onderste vak, de hoogst gegooide ogen op het bovenste vak en worden de overige ogen oplopend geplaatst vanaf onder naar boven op de nu nog lege vakken op het dobbelsteen bord.
Hiermee zijn nu de acties voor deze speelbeurt bekend. Het aantal dobbelstenen op een vak geeft aan hoeveel men van iets mag pakken of leveren. In grote lijnen geeft het aan hoeveel goud of kamelen men uit de voorraad mag pakken of hoeveel goederen men mag gebruiken om in een specifieke wijk aan bazaars te leveren.
De startspeler kan er zelfs voor kiezen om tegen betaling nog 1 of meer extra (gele) dobbelstenen in dit gedeelte van de speelbeurt te gebruiken om zo de uitkomst mogelijk in eigen voordeel te beïnvloeden. Hij is de enige die deze gele dobbelstenen mag gebruiken. Na zijn beurt worden deze van het dobbelsteenbord verwijderd.
Je mag één van je handkaarten afleggen om het gekozen aantal dobbelstenen met één te verhogen. Handig als je er net eentje te kort komt.

Met de klok mee bepaalt een ieder nu zijn of haar actie door het pakken van de dobbelstenen van het desbetreffende vak van het dobbelsteenbord.
Naast de specifieke acties in elk vak hebben alle vakken nog twee andere mogelijke acties. Indien men de specifieke actie niet wil doen kan men er ook voor kiezen om de grootvizier op het spelbord te bewegen of een actiekaart te trekken.

de achterzijde en drie voorbeelden van kaarten

De grootvizier kan winkels bezoeken die grenzen aan de straat. In beginsel gaat het speelblokje van de speler waar de grootvizier stopt direct naar de karavaan en wordt daar op een kameel geladen. De speelblokjes die op de karavaan worden geplaatst leveren de speler punten op gedurende het spel. Als het slachtoffer een kameel uit zijn voorraad opoffert, dan mag hij een goed uit zijn voorraad aan de karavaan leveren en blijft de winkel bevoorraad.

het karavaanbord

Aan het einde van de beurt van de actieve speler kan een ieder er nog voor kiezen om één of meerdere bijzondere huizen te bouwen gebruikmakend van goud en kamelen. Dit zijn de huizen die een ieder op een eigen tableau voor zich heeft liggen en die de speler naast permanente voordelen ook eenmalig punten op kunnen leveren.
De beurt is nu voorbij en gaat door naar de volgende speler.

het spelerbord met de bijzondere gebouwen

Na de laatste dag van elke week volgt er een waarderingsmoment. Alle wijken worden doorlopen en de spelers krijgen punten voor elke bazaar die zij volledig van goederen hebben voorzien. Deels voorziene bazaars worden niet meegenomen. De goederen worden na waardering van de bazaars gehaald.
Ook de karavaan wordt gewaardeerd waarbij het aantal stenen van een speler via een mogelijke vermenigvuldigingsfactor ook worden omgezet in punten op het scorespoor.

De weekwijzer wordt verplaatst en een nieuwe week breekt aan.
Op de laatste dag van de laatste week (beurt 21) gooit de startspeler voor die beurt wederom alle dobbelstenen. De volgorde in deze beurt wordt echter bepaald door score die op dat moment op het scorespoor te zien is. De speler die er het slechtste voor staat mag nu als eerste een actie kiezen gevolgd door de volgende op het scorespoor, enz.

 
Het einde: Nadat alle acties zijn uitgevoerd volgt de eindwaardering. Het moge duidelijk zijn dat de speler met de meeste punten het spel wint.

Waardering Gerard: Yspahan is een fraai vormgegeven spel met een, tot de verbeelding sprekend, thema. Het spel geeft de spelers veel keuze vrijheid wat zich vertaald in diverse mogelijke tactieken. Het gooien van dobbelstenen werkt de geluksfactor zeker in de hand doch door middel van een aantal originele elementen krijg je het gevoel dat je deze toch tot op zekere hoogte kunt beïnvloeden. Het spel speelt vlot en biedt voldoende variatie wat de herspeelbaarheid zeker ten goede komt. Met name aandacht voor het goed bijhouden van de dagenteller is wenselijk en een startspelerpion is onontbeerlijk daar bij herhaling hier even over moest worden nagedacht. Aan de andere kant een goed teken. We zijn dus behoorlijk in het spel opgegaan. Yspahan is zeker één van de betere spellen die mee terug is gekomen uit Essen. Prima.

In de eerste spellen die we gespeeld hebben, werd de grootvizier vrijwel niet verplaatst. Het was zonde om een actie daar aan op te offeren. Als je goederen van andere spelers uit een winkel verwijdert, dan loopt hij wellicht de punten van de complete bazaar mis, maar hij scoort toch punten via de karavaan. Per saldo tref je hem niet zo heel hard. Als je goederen van jezelf verwijdert, dan duurt het wel even voordat het echt punten op gaat leveren via de karavaan.  Een beetje raar dus dat er een grootvizier in het spel zit, die vrijwel niet wordt gebruikt. Wellicht hebben we het nog niet vaak genoeg gespeeld en maken we nog niet goed genoeg gebruik van de grootvizier.

QWG editie

Het spel is inmiddels door QWG uitgebracht in de Master Print Serie. Aan het spel en het materiaal is niets gewijzigd. Alleen het uiterlijk van de doos heeft een metamorfose ondergaan.

De indeling van de doos is niet echt handig. Het karavaanbord en het dobbelsteenbord passen niet dwars in de doos en in de lengterichting passen ze niet naast elkaar. Ze zullen voortdurend schuiven in de doos. Het spelbord is ook kleiner dan de doos en ligt dus ook los.

Strategie: Bouw zo vroeg mogelijk de speciale gebouwen. Dan heb je het meeste profijt van de voordelen. Tevens kunnen de gebouwen flink punten gaan opleveren.

Links:

• Ystari Games

• QWG

• Yspahan for Windows

• Isfahan wikipedia

• FunAgain postorder

• Spellink  (in een nieuw venster) voor andere recensies over Yspahan.

Naar overzicht van spelbeschrijvingen

Met dank aan Gerard voor de beschrijving en de foto.