het spelbord

Voorbereiding: Het spelbord waarop per wijk 5 bouwplaatsen staan, wordt midden op tafel gelegd. Van de winkelfiches worden er blind 7 getrokken. In elk van de wijken wordt één winkelfiche open op een willekeurige bouwplaats gelegd. Hierbij mogen er in totaal niet meer dan 2 bouwplaatsen van dezelfde kleur worden bezet. Vervolgens worden er nog 20 winkelfiches blind getrokken en open op de daarvoor bestemde vakjes bovenaan het spelbord gelegd. De overige winkelfiches worden afgelegd. De gekleurde bouwkaarten worden per kleur afzonderlijk geschud. Iedere speler krijgt van iedere kleur één kaart. De overige kaarten worden per kleur open op een stapeltje naast het spelbord gelegd. De zwarte bouwkaarten worden eveneens geschud. Iedere speler krijgt hiervan 4 kaarten. De overige kaarten worden gedekt naast de gekleurde kaarten gelegd.

Iedere speler krijgt een overzichtskaart en kiest een speelkleur. Hiervan plaats je één wolkenkrabber op het startveld (0/80) van het scorespoor. Daarnaast zet je 3 wolkenkrabbers op het 'eigen voorraad'-vakje links onderaan op het overzichtskaartje. Ten slotte plaats je 2 wolkenkrabbers op het spelbord. Hierbij mag de jongste speler eerst één wolkenkrabber neerzetten op een lege bouwplaats en daarna de overige spelers tegen de klok in. De laatste speler mag dan ook zijn 2e wolkenkrabber plaatsen en vervolgens de andere spelers met de klok mee. De speler die de eerste wolkenkrabber heeft neergezet, zet zodoende ook de laatste neer. De resterende wolkenkrabbers worden naast het spelbord in een algemene voorraad bewaard. Ten slotte worden de commissiestenen en commissiefiches op de vakjes met de overeenkomende kleuren geplaatst. De bouwstopkaarten zijn nog niet nodig en worden naast het spelbord gelegd.

een spelsituatie

Een spelbeurt:

Iedere ronde mag je slechts één actie uitvoeren. Je hebt hierbij de keuze uit 4 verschillende acties:

1e actie: wolkenkrabbers pakken
Je neemt 3 wolkenkrabbers uit de algemene voorraad en plaatst deze bij je eigen voorraad op het overzichtskaartje. Er geldt hierbij geen limiet aan de voorraadhoogte. Vervolgens pak je 2 gekleurde bouwkaarten van verschillende kleuren van de stapels.

2e actie: winkels plaatsen
Je neemt één van de bovenaan het spelbord liggende winkels. De winkel die je kiest moet uit het meest linkse blok zijn waarin nog winkels liggen. Als je de voorlaatste winkel van een blok hebt gepakt, dan wordt de resterende winkel open afgelegd op het veld onder het Central Park. De door jou gekozen winkel plaats je op een bouwplaats op het spelbord. Deze bouwplaats moet ofwel leeg zijn, ofwel mag er slechts één winkel op staan. Dit mag ook eenzelfde winkel zijn als je gekozen hebt. Ten slotte pak je 2 gekleurde bouwkaarten van verschillende kleuren van de stapels.

Nadat de 3e, de 6e en de 9e winkel is uitgekozen en op het spelbord is geplaatst, vindt een extra waardering plaats. Wie in achtereenvolgens 3, 4 of 5 wijken minimaal één wolkenkrabber heeft staan, krijgt direct 4, 6 of 8 punten. Het Central Park telt hierbij niet mee als wijk. Het is mogelijk dat meerdere spelers tegelijk punten scoren.

3e actie: een stadswijk waarderen
Je kiest één van beide wijken waarin een commissiesteen staat. Dit mag niet het startveld of het Central Park zijn. Staan beide commissiestenen op het startveld of op het Central Park, dan kun je niet voor deze optie kiezen. De gekozen wijk wordt onmiddellijk gewaardeerd. Iedere wolkenkrabber in deze wijk levert punten op voor de eigenaar van de wolkenkrabber. Het aantal punten is afhankelijk van het aantal verschillende winkels dat op de percelen naast de wolkenkrabbers ligt en varieert van 1 (als er geen winkels naast liggen) tot 8 (als er 4 verschillende winkels naast liggen). Als je meerdere wolkenkrabbers op een bouwplaats hebt staan, dan krijg je voor iedere wolkenkrabber punten. Na het waarderen van de stadswijk neem je 2 zwarte kaarten.

4e actie: een commissiesteen verzetten
Je neemt de bovenste kaart van de stapel zwarte bouwkaarten. Daarna verplaats je één van beide commissiestenen in de richting van de pijlen op het overzicht. Staan er meerdere pijlen dan mag je kiezen welke richting je opgaat. De beide commissiestenen mogen in dezelfde wijk staan. Op de wijk van waaruit je de commissiesteen verplaatst, wordt een commissiefiche van dezelfde kleur gelegd. Heb je ervoor gekozen om een commissiesteen vanuit het Central Park te verplaatsen (terug naar het startveld), dan vindt er onmiddellijk een veiling van bouwplaatsen plaats in alle wijken waarin een commissiefiche van de betreffende kleur ligt. De wijk die het dichtst bij het startveld ligt, is het eerst aan de beurt. Vervolgens de overige wijken van links naar rechts over het spelbord en ten slotte het Central Park.

Tijdens de veiling breng je een bod uit op een bouwplaats in de desbetreffende wijk met behulp van de gekleurde en zwarte bouwkaarten. De zwarte bouwkaarten zijn hierbij voor iedere kleur in te zetten. Slechts de eerste kaart waarmee je biedt moet een gekleurde kaart zijn. Daarna mag je nog slechts kaarten van die kleur of zwarte kaarten uitspelen. Als je al wolkenkrabbers in de wijk hebt staan, mag de eerste kaart slechts een kaart van de kleur van dat bouwterrein zijn. Heb je nog geen wolkenkrabbers in de wijk staan en zijn er nog bouwterreinen leeg, dan mag je als eerste kaart slechts een kleur uitspelen van een leeg bouwterrein. Heb je nog geen wolkenkrabbers in de wijk staan en zijn er ook geen lege bouwterreinen meer, dan mag je aan de veiling meedoen om een bouwstop af te dwingen. Je mag in dit geval als eerste kaart een kleur uitspelen van een bouwterrein waarop winkels staan.

bouwkaarten

De speler die de commissiesteen verzet heeft begint de veiling door een bod uit te brengen van één of meerdere bouwkaarten. Daarna mogen de overige spelers met de wijzers van de klok mee eveneens een bod uitbrengen. Dit bod moet hoger zijn dan het voorgaande bod. Komt een speler aan de beurt die al een bod had uitgebracht, dan moet hij zijn bod verhogen door er bouwkaarten bij te leggen òf hij moet passen. In dit geval neemt hij zijn kaarten terug. Als alle spelers op één na gepast hebben, is de winnaar van de veiling bekend. Deze speler mag nu 1, 2 of 3 wolkenkrabbers bouwen op het perceel met de overeenkomende kleur. Het aantal is afhankelijk van de door hem gespeelde kaarten. Heeft hij als hoogste kaart slechts een 4 geboden, dan mag hij 3 wolkenkrabbers bouwen. Was de hoogste kaart een 5, dan mogen er 2 wolkenkrabbers gebouwd worden en als er minimaal één keer een 6 is gespeeld, dan mag er slechts één wolkenkrabber gebouwd worden. De te bouwen wolkenkrabbers moeten uit de eigen voorraad komen! De geboden kaarten worden vervolgens open onder de stapels van de betreffende kleur gelegd. Daarna kan de veiling in de volgende wijk plaatsvinden.

Zijn er bij aanvang van de veiling geen lege bouwplaatsen meer in de wijk, dan mag de winnaar ervoor kiezen om een bouwstop voor deze wijk af te kondigen. Is de winnaar een speler die geen wolkenkrabbers in deze wijk heeft, dan moet deze een bouwstop afkondigen. Bij een bouwstop vindt er een eindwaardering voor deze wijk plaats. De speler die de bouwstop afkondigde krijgt evenveel punten als er wolkenkrabbers in deze wijk staan (ongeacht van welke kleur). De overige spelers krijgen de helft van de punten die ze zouden krijgen als deze wijk normaal zou zijn gewaardeerd. Alle huizen en winkels van deze wijk worden van het spelbord gehaald en in de doos gelegd. Vervolgens wordt er een bouwstopkaartje op de wijk gelegd. In deze wijk mag de rest van het spel niet meer gebouwd worden. Ook wordt de wijk bij het verplaatsen van de commissiestenen overgeslagen.

bouwstopkaartje

Aan het einde van de veilingronde worden nog bouwplaatsen aan het Central Park geveild. Deze veiling verschilt van de overige veilingen. De speler die het startbod mag uitbrengen bepaalt welke kleur kaarten iedere speler moet spelen die aan de veiling wil meedoen. Daarnaast mogen slechts zwarte kaarten gespeeld worden. De winnaar van de veiling plaatst zijn wolkenkrabbers aan de rand van het Central Park.

De commissiesteen en de commissiefiches van de kleur waarvan de veiling heeft plaatsgevonden, worden teruggezet op het startveld. Ten slotte pak je 2 gekleurde bouwkaarten van verschillende kleuren van de stapels.

Als afronding van iedere actie wordt door de speler die aan de beurt was een commissiesteen verzet. Hierdoor kunnen er net als bij de 4e actie bouwplaatsen geveild gaan worden. Deze veiling verloopt identiek, alleen mag de betreffende speler geen bouwkaarten pakken.

Het einde: Het spel eindigt direct als een speler één winkel van het laatste blok pakt en het op het spelbord legt. De resterende winkel wordt nog op het veld onder het Central Park gelegd, maar je mag geen bouwkaarten meer pakken. Het spel eindigt eveneens direct als een tweede bouwstop afgekondigd wordt. De waarderingen die bij de bouwstop horen worden nog uitgevoerd en de gebouwen worden verwijderd. Er vinden verder geen veilingen meer plaats!

Als afsluiting van het spel vindt er nog een eindwaardering plaats. Iedere wijk wordt nogmaals gewaardeerd volgens de methode als genoemd bij de 3e actie. Ten slotte wordt ook het Central Park gewaardeerd. Hierbij worden alle winkelfiches die onder het Central Park liggen dicht gelegd. Vervolgens worden er 3 opengedraaid. Afhankelijk van het aantal verschillende winkels dat opengedraaid is, krijgen de eigenaren van de wolkenkrabbers punten (per wolkenkrabber): 2 punten als alle winkels hetzelfde zijn, 3 punten als er 2 verschillende winkels opengedraaid zijn en 5 punten als er 3 verschillende winkels opengedraaid zijn.

De winnaar is de speler die de meeste overwinningspunten behaald heeft. Bij een gelijke stand wint van deze spelers degene met de meeste bouwkaarten.

Waardering: Fifth Avenue is in de praktijk minder ingewikkeld als dat de spelregels doen vermoeden. Het systeem met de veilingen is zeer geraffineerd doordat je minder wolkenkrabbers tegelijkertijd kunt bouwen als je hoge bouwkaarten biedt. De eerste keer als je Fifth Avenue speelt zal het niet altijd lukken om het evenwicht te vinden bij de veilingen en dan kan het spel een teleurstelling zijn. Liefhebbers van biedspellen zullen echter na een aantal keren spelen veel plezier aan Fifth Avenue kunnen beleven. Proberen.

Opmerking Enrico: Voor een spelvariant is op de achterzijde van het spelbord een ander spelbord gedrukt met daarbij in iedere wijk 6 in plaats van 5 bouwplaatsen. Dit spel is vooral geschikt voor 4 spelers.
 

De hierboven beschreven spelregels zijn voor het spel met 3 of 4 personen. De spelregels voor 2 personen verschillen enigszins van deze regels. Er speelt dan een virtuele 3e persoon mee. Deze speelt voornamelijk bij de veilingen een rol. Er worden blind kaarten gedraaid van de zwarte stapel totdat een kaart voor de tweede keer voorkomt. Hierdoor zal het bod altijd tussen 8 (4, 4) en 21 (4, 5, 6, 6) liggen. Ik krijg de indruk alsof de geluksfactor hier een overwegende rol gaat spelen. Een 'koopje' omdat je tegenspeler bij een vorige veiling teveel kaarten heeft uitgespeeld is bijna niet mogelijk.

De eerste keer dat je het spel speelt zal het spel heel anders verlopen dan de partijen daarna. Je moet eerst de verschillende aspecten van het spel leren kennen om de mogelijkheden onder ogen te zien. Laat je dus niet afschrikken als het eerste spel nogal tam verloopt of snel afgelopen is.

De kleuren van de kaarten zijn vooral bij kunstlicht niet altijd even goed te onderscheiden. Een afwijking in de tekening per kleur was wel handig geweest. 

Het is lastig om als actie het waarderen van een wijk te kiezen. De andere spelers zullen er namelijk voor zorgen dat de commissiesteen niet in een voor jou interessante wijk staat. Je kunt dit lot echter een handje helpen. Als je zorgt dat je een wijk deelt met de speler die voor je aan de beurt is, zal deze speler je vast niet tegenwerken.

Strategie: Probeer de verleiding te weerstaan om met alle veilingen mee te doen. Je moet dan vaak te hoge kaarten inzetten, waardoor je slechts weinig wolkenkrabbers ineens kunt plaatsen. Bovendien houd je weinig bouwkaarten over en wordt het moeilijk om de veilingen te winnen waarbij er echt iets te verdienen valt.
 

Zet in het begin van het spel niet te veel winkels op het spelbord. Het is dan nog maar zeer de vraag of je er zelf wel voordeel van zult hebben.

Links:

• FunAgain postorder

• Spellink  (in een nieuw venster) voor andere recensies over Fifth Avenue.

Naar overzicht van spelbeschrijvingen